طراحی الگوی مطلوب برنامه درسی بین رشته ای در دوره کارشناسی علوم اجتماعی

پژوهش حاضر با عنوان «طراحی الگوی مطلوب برنامه درسی بین رشته ای در دوره کارشناسی علوم اجتماعی» به دنبال تحقق اهداف چهارگانه است: 1- تبیین مبانی نظری رویکرد برنامه درسی بین رشته ای در آموزش عالی؛ 2-بررسی ویژگیهای برنامه درسی بین رشته ای و تدوین یک مدل نظری برنامه درسی بین رشته ای در حوزه آموزش عالی؛ 3- بررسی وضعیت موجود برنامه ی درسی دور ه های کارشناسی علوم اجتماعی؛ 4- تدوین و تبیین مدل برنامه ی درسی بین رشته ای علوم اجتماعی در سطح کارشناسی. برای تحقق اهداف بالا، ابتدا با مرور ادبیات بین رشته ای در آموزش عالی به طور کلی و برنامه درسی بین رشته ای در آموزش عالی به طور ویژه، سعی شد تا یک مدل نظری برنامه درسی بین رشته ای در آموزش عالی طراحی شود. در اینجا از روش سندکاوی و مطالعات نظری استفاده شد. مدل نظری این پژوهش دارای عناصر اصلی حوزه برنامه درسی (هدف، طراحی محتوا، آموزش(تدریس)، و ارزشیابی) و عناصر دیگری چون فعالیت های یادگیری بین رشته ای و عنصر فضا و زمان در برنامه درسی بین رشته ای است. با تکیه بر مدل نظری برنامه درسی بین رشته ای در حوزه آموزش عالی دو رویکرد عمده در مطالعات بین رشته ای می توان برشمرد که عبارتند از رویکرد معرفت شناختی یا مفهومی و رویکرد ابزاری یا روشی . بر این مبنا، دو گونه عمده برنامه درسی بین رشته ای نیز وجود دارد که عبارتند از برنامه درسی متقارب(همگرا) یا همگرا و برنامه درسی تلفیقی . نوع اول برنامه درسی مبتنی بر رویکرد مطالعات ابزاری و نوع دوم مبتنی بر رویکرد مطالعات بین رشته ای مفهومی یا معرفت شناختی است. گام دوم در این پژوهش، طراحی مدل برنامه درسی بین رشته ای در حوزه علوم اجتماعی(دوره کارشناسی) و اعتبار سنجی آن است. برای این منظور اقدامات زیر انجام شد: 1- شناخت وضعیت موجود برنامه های درسی حوزه علوم اجتماعی: در اینجا از روش سندکاوی و مطالعه برنامه های درسی حوزه علوم اجتماعی و همچنین مصاحبه(مصاحبه با روش هدایت کلیات ) با صاحبنظرانی استفاده شد. تعداد آنها 18 نفر بودکه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند؛ 2- شناخت علوم اجتماعی و دیدگاههای نسبت به این حوزه از علوم در نظامهای آموزش عالی دنیا، و مروری بر برنامه های درسی علوم اجتماعی بین رشته ای در اشکال متعدد و متنوع آن؛ 3- اعتبارسنجی مدل: در اینجا از روش تحقیق گروههای کانونی استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که سیسستم برنامه ریزی درسی در علوم اجتماعی یک سیتم متمرکز و نوع سازماندهی آن نیز مبتنی بر رویکرد دیسیپلین محوری است. در حوزه طراحی مدل هم، مدل علوم اجتماعی در این پژوهش، دارای دو سطح کلان و خرد است. در سطح کلان، دو گونه برنامه درسی علوم اجتماعی بین رشته ای(aوb) طراحی شد که مبتنی بر رویکرد برنامه درسی متقارب(همگرا) اما با درجات تلفیقی ضعیف و شدید است. در سطح خرد، یک الگوی برنامه درسی بین رشته ای در آموزش عالی (طراحی دروس بین رشته ای) در نه گام اصلی طراحی گردید.